Tony Blair – bohater Kosowa, kontrowersyjny mediator w sprawie Gazy

PRISZTINA (AP) – Były premier Wielkiej Brytanii Tony Blair, którego rola w zakończeniu wojny w Kosowie przyniosła mu status bohatera, ponownie znalazł się w centrum międzynarodowych działań pokojowych — tym razem w Strefie Gazy. Jego udział w amerykańskim planie pokojowym budzi jednak mieszane reakcje, szczególnie w świecie arabskim.

Jako premier w 1999 roku Blair, wraz z ówczesnym prezydentem USA Billem Clintonem, poprowadził koalicję międzynarodową, która przeprowadziła naloty NATO przeciwko siłom jugosłowiańskim Slobodana Miloševicia, kończąc brutalne represje wobec Albańczyków w Kosowie. Od tamtej pory w Kosowie czci się jego pamięć – chłopcom nadawano imię Tonibler, a w mieście Ferizaj wzniesiono jego pomnik i nazwano jego imieniem plac.

Dziś Blair rozważa powrót na arenę międzynarodowej dyplomacji. Zgodnie z planem pokojowym prezydenta Donalda Trumpa dla Gazy, miałby stanąć na czele „Rady Pokoju” – międzynarodowego organu tymczasowego działającego pod mandatem ONZ, który odpowiadałby za odbudowę, bezpieczeństwo i przygotowanie do przyszłego systemu zarządzania.

Propozycja spotkała się jednak z falą krytyki ze strony Palestyńczyków, państw arabskich i ekspertów prawa międzynarodowego. Krytycy podkreślają kontrowersyjną przeszłość Blaira, zwłaszcza jego poparcie dla wojny w Iraku w 2003 roku, oraz obawy, że nowa administracja mogłaby ograniczyć palestyńską suwerenność.

Mimo to wielu w Kosowie widzi w nim człowieka zdolnego do przełomowych decyzji. – „Prosiłbym, aby był tak samo bezpośredni i pełen empatii wobec Gazy, jak był wobec nas” – powiedział Tonibler Gashi, student medycyny z Prisztiny, nazwany na jego cześć.

Byli dyplomaci i politycy z Bałkanów uważają, że Blair mógłby odegrać w Gazie rolę podobną do tej, jaką w Kosowie pełnił francuski dyplomata Bernard Kouchner, prowadząc misję ONZ po wojnie. – „Gdyby Blair miał w Gazie taką samą determinację, jaką okazał w Kosowie, mógłby doprowadzić do realnej zmiany” – powiedział Veton Surroi, uczestnik rozmów pokojowych z 1999 roku.

Blair, mimo licznych kontrowersji, nadal jest postrzegany przez niektórych jako polityk zdolny do budowania mostów. Dla innych – zwłaszcza na Bliskim Wschodzie – pozostaje symbolem zachodniej ingerencji, której skutki do dziś budzą głębokie podziały.