Artyści ożywiają starożytną sztukę wyplatania z liści palmowych w Al-Ahsa

AL-AHSA: W sercu oazy Al-Ahsa, gdzie rzędy palm daktylowych ciągną się po horyzont, starożytna sztuka plecionkarstwa z liści palmowych – Al-Khoos – przeżywa swoje odrodzenie. Nowe pokolenie artystów i projektantów na nowo odkrywa znaczenie tworzenia z tego, co daje ziemia, łącząc tradycję z nowoczesnością.

Rezydencja artystyczna Al-Khoos Residency, trwająca od 3 do 14 października, zgromadziła twórców z całego świata, którzy wspólnie badali, jak dawne rzemiosło może inspirować współczesny design, architekturę i sztukę użytkową.

Niegdyś prosta, codzienna praktyka, dziś Al-Khoos staje się mostem między dziedzictwem a przyszłością, a jej język wpisuje się w nową narrację o relacji człowieka z naturą.

„Tkanie to akt wdzięczności”

Dla jordańskiej architektki i projektantki Abeer Seikaly, Al-Khoos to nie tylko rzemiosło, lecz dialog między człowiekiem a naturą, rytm dawania i wdzięczności, który wyrasta wprost z palmy – drzewa będącego symbolem życia w Arabii Saudyjskiej.

„Każda część palmy ma znaczenie i zastosowanie. Akt tkania to wyraz szacunku i przedłużenie życia drzewa w przedmiotach, które służą i trwają,” powiedziała Seikaly.

Według niej architektura i rzemiosło łączy ten sam duch – szacunek dla materiału i procesu tworzenia. „Kiedy patrzę na tradycyjne rzemiosła, widzę system myślenia i sposób, w jaki człowiek odnosi się do ziemi i wspólnoty. Prawdziwy postęp polega na ciągłości opartej na zrozumieniu,” dodała.

Seikaly widzi w Al-Khoos harmonię między ręką a ziemią. „Rzemieślnik, architekt, rolnik – wszyscy mówią tym samym językiem dłoni. W tej jedności można na nowo odkryć równowagę między człowiekiem a naturą.”

Pamięć zaklęta w splotach

Artystka i badaczka Maisa Shaldan w swoim projekcie „Al-Khoos Memory: Silent Civilization” zgłębia temat pamięci wpisanej w strukturę tkaniny.

„W splotach Al-Khoos ukryta jest cisza wieków – pamięć rąk, które kształtowały świat poprzez cierpliwość i rytm,” mówi. „Tkanie jest jak wspominanie – nici z różnych czasów splatają się w jedną tkaninę, która opiera się zapomnieniu.”

Shaldan podkreśla, że rzemiosło to uniwersalny język kultury, rozpoznawalny na całym świecie. „Niezależnie od miejsca, rytm tkania pozostaje ten sam – jakby te same historie opowiadano od nowa w każdym splocie.”

Jej zdaniem pamięć to zarówno krosno, jak i nić – niewidzialna struktura łącząca przeszłość z teraźniejszością. „W tradycyjnych praktykach pamięć nie tkwi w samym produkcie, ale w rytmie, w powtarzaniu ruchów i w wiedzy przekazywanej przez ciało i czas.”

„Zwolnij i obserwuj” – przesłanie dla młodych artystów

Projektantka i artystka Jana Malaikah, autorka pracy „PalmScapes”, interpretuje palmę jako symbol odporności, tożsamości i pamięci.

„Dorastałam wśród palm w Al-Khobar, ale dopiero gdy wyjechałam na studia, zaczęłam naprawdę je zauważać,” opowiada. „PalmScapes to moja próba połączenia tego, co osobiste, z dziedzictwem i środowiskiem naturalnym.”

Malaikah tworzy z włókien palmowych papier, łączy fotografię i eksperyment z materiałem. „Projektowanie jest dla mnie formą opowieści,” mówi. „Każdy etap – od zdjęcia po gotowy obiekt – przybliża mnie do zrozumienia drzewa i, po części, samej siebie.”

Jej przesłanie dla młodych twórców brzmi prosto: „Zwolnij.”
„Chciałabym, aby PalmScapes zachęcało artystów i projektantów do obserwowania i zadawania pytań. Często to, co najcenniejsze, znajduje się tuż obok – w materiałach i krajobrazie, które codziennie mijamy.”

Dziedzictwo i nowoczesność w harmonii

Rezydencja Al-Khoos wpisuje się w szerszy kontekst przemian kulturowych w Arabii Saudyjskiej w ramach programu Vision 2030, który promuje sztukę, rzemiosło i dziedzictwo jako element nowoczesnej tożsamości kraju.

Odrodzenie Al-Khoos w Al-Ahsa jest nie tylko powrotem do tradycji, ale też metaforą ewolucji Królestwa – zakorzenionego w historii, a zarazem otwartego na przyszłość.

Jak powiedziała jedna z uczestniczek rezydencji:
„Każdy splot, każdy eksperyment, to lekcja o miejscu, materiale i człowieku. A w tym splocie przeszłości i przyszłości tkwi prawdziwe piękno.”