Trump gości Erdogana w Białym Domu. USA rozważają zniesienie zakazu sprzedaży myśliwców F-35
Prezydent USA Donald Trump spotka się w czwartek w Białym Domu z prezydentem Turcji Recepem Tayyipem Erdoğanem. Rozmowy mają dotyczyć m.in. przyszłości kontraktów zbrojeniowych i handlowych, a także ewentualnego zniesienia zakazu sprzedaży Ankarze nowoczesnych myśliwców F-35.
W pierwszej kadencji Trumpa Stany Zjednoczone wykluczyły Turcję – członka NATO – z programu F-35 po tym, jak Ankara zakupiła rosyjski system obrony powietrznej S-400. Waszyngton obawiał się, że użycie rosyjskiego systemu mogłoby doprowadzić do ujawnienia Moskwie kluczowych danych o możliwościach F-35.
Jednak Trump w ubiegłym tygodniu zapowiedział, że rozmowy w sprawie F-35 mogą zakończyć się pozytywnie. „Pracujemy z prezydentem nad wieloma umowami handlowymi i wojskowymi, w tym nad dużym zakupem samolotów Boeing, dużym kontraktem na F-16 oraz kontynuacją rozmów o F-35” – napisał na platformie społecznościowej.
Będzie to pierwsza wizyta Erdoğana w Białym Domu od 2019 roku. Obaj przywódcy – mimo trudnych relacji amerykańsko-tureckich – utrzymują, jak podkreśla Trump, „bardzo dobre stosunki”.
Kontrowersje wokół Turcji
Relacje USA–Turcja od lat obciążają kwestie praw człowieka, bliskie więzi Ankary z Rosją oraz napięcia z Izraelem dotyczące wojny w Gazie i sytuacji w Syrii. Erdoğan otwarcie domaga się zniesienia zakazu sprzedaży F-35, przypominając, że Turcja wpłaciła już 1,4 mld dolarów zaliczki na zakup myśliwców.
Administracja Joe Bidena utrzymywała wobec Erdoğana dystans, wskazując na demokratyczny regres w Turcji i represje wobec opozycji. Trump jednak postrzega tureckiego prezydenta jako kluczowego partnera w wysiłkach na rzecz zakończenia wojen w Ukrainie i Gazie.
Turcja jako regionalny gracz
Erdoğan stara się pozycjonować swój kraj jako filar stabilności w Europie i regionie Morza Czarnego, utrzymując kontakty zarówno z Rosją, jak i Ukrainą. Turcja odgrywa też znaczącą rolę w Syrii, gdzie wspierane przez nią ugrupowania rebelianckie przejęły władzę po obaleniu Baszara al-Asada w grudniu 2024 r.
Sytuacja ta dodatkowo pogłębiła napięcia między Turcją a Izraelem, które już wcześniej ścierały się w sprawie Gazy. Trump miał apelować do premiera Izraela Benjamina Netanjahu o „rozsądne podejście” w relacjach z Ankarą.
Erdogan o wojnie w Gazie
Podczas wystąpienia na forum ONZ Erdoğan ostro skrytykował Izrael, zarzucając mu prowadzenie polityki „ludobójstwa i masowej destrukcji” w Gazie. „To nie jest walka z terroryzmem, to okupacja, deportacja, wygnanie i zbrodnia” – powiedział.
Według danych Ministerstwa Zdrowia w Gazie, w trwającym niemal dwa lata konflikcie zginęło ponad 65 tys. Palestyńczyków, większość z nich to cywile. Około 90 proc. domów w Strefie Gazy zostało zniszczonych lub poważnie uszkodzonych.
