Europejczycy dostrzegają szansę na dyplomację podczas spotkania z irańskim ministrem spraw zagranicznych

Minister spraw zagranicznych Iranu planuje spotkanie w Genewie w piątek z czołowymi europejskimi dyplomatami, którzy mają nadzieję otworzyć okno dla rozwiązania dyplomatycznego w trwającej od tygodnia wojnie, w której izraelskie naloty uderzyły w irańskie obiekty nuklearne i wojskowe, a Teheran odpowiedział ogniem.

Jednak minister spraw zagranicznych Iranu, Abbas Araghchi, powiedział, że jego kraj nie dąży do żadnych negocjacji, dopóki Izrael kontynuuje ataki na Iran.

Brytyjski minister spraw zagranicznych David Lammy, który spotka się z Aragchcim wraz z francuskim i niemieckim odpowiednikiem oraz szefową unijnej dyplomacji, powiedział, że „obecnie istnieje okno czasowe – w ciągu najbliższych dwóch tygodni – by osiągnąć rozwiązanie dyplomatyczne”.

Będzie to pierwsze bezpośrednie spotkanie przedstawicieli Zachodu z irańskimi dyplomatami od początku konfliktu.

Lammy udaje się do Genewy po rozmowach w Waszyngtonie z sekretarzem stanu USA Marco Rubio oraz wysłannikiem prezydenta Donalda Trumpa ds. Bliskiego Wschodu, Steve’em Witkoffem.

Trump rozważał możliwość ataku na Iran poprzez uderzenie w dobrze chroniony ośrodek wzbogacania uranu Fordo, który znajduje się pod górą i uchodzi za odporny na większość rodzajów bomb – z wyjątkiem amerykańskich „bunker-busterów”. W środę zapowiedział, że w ciągu dwóch tygodni podejmie decyzję, czy amerykańska armia weźmie bezpośredni udział w wojnie, biorąc pod uwagę „znaczną szansę” na wznowienie negocjacji w sprawie programu nuklearnego Teheranu.

„Teraz nadszedł czas, aby położyć kres tragicznym scenom na Bliskim Wschodzie i zapobiec eskalacji regionalnej, która nikomu nie przyniesie korzyści” – powiedział Lammy.

Izrael twierdzi, że rozpoczął kampanię nalotów, aby powstrzymać Iran przed osiągnięciem zdolności do budowy broni nuklearnej. Iran i Stany Zjednoczone prowadziły wcześniej negocjacje w sprawie nowej umowy dyplomatycznej dotyczącej programu nuklearnego, jednak Trump zaznaczył, że izraelska kampania rozpoczęła się po upływie 60-dniowego okna negocjacyjnego, które sam wyznaczył.

Iran: żadnych rozmów, dopóki trwają ataki Izraela

Najwyższy przywódca Iranu odrzucił w środę apele USA o kapitulację i ostrzegł, że każde militarne zaangażowanie Amerykanów przyniesie im „nieodwracalne szkody”.

W wywiadzie wyemitowanym w piątek przez irańską telewizję państwową Araghchi powiedział: „W obecnej sytuacji, gdy ataki syjonistycznego reżimu trwają, nie dążymy do negocjacji z nikim.”

„Wierzę, że w wyniku naszego oporu inne kraje stopniowo zaczną dystansować się od agresji tego reżimu, a wezwania do zakończenia tej wojny już się rozpoczęły i będą tylko narastać” – dodał. Araghchi, który ma również wystąpić w piątek przed Radą Praw Człowieka ONZ w Genewie, stwierdził, że Iran uważa „Amerykanów za towarzyszy i współpracowników reżimu syjonistycznego”.

Iran od dawna utrzymuje, że jego program nuklearny ma charakter pokojowy, choć pozostaje jedynym państwem nieposiadającym broni atomowej, które wzbogaca uran do poziomu 60% – to technicznie krótki krok od poziomu 90% potrzebnego do produkcji broni jądrowej.

Trzy kraje europejskie odegrały istotną rolę w negocjacjach dotyczących pierwotnej umowy nuklearnej z 2015 roku. Jednak wielokrotnie groziły przywróceniem sankcji, które zostały zniesione w ramach tej umowy, jeśli Iran nie poprawi współpracy z Międzynarodową Agencją Energii Atomowej.

Europejczycy gotowi do negocjacji

Niemiecki minister spraw zagranicznych przyznał, że lata starań o ograniczenie ryzyka rozwoju broni jądrowej przez Iran nie przyniosły efektów, ale dodał, że warto teraz rozmawiać.

„Jeśli Iran wyrazi poważną i przejrzystą gotowość do rezygnacji z tego kierunku, istnieje realna szansa na zapobieżenie dalszej eskalacji konfliktu, a każda rozmowa ma wtedy sens” – powiedział Johann Wadephul w podcaście opublikowanym w piątek przez nadawcę MDR.

Wadephul powiedział, że urzędnicy USA „nie tylko wiedzą, że prowadzimy te rozmowy, ale w pełni się z nami zgadzają – więc Iran powinien wiedzieć, że należy teraz prowadzić te rozmowy z nową powagą i wiarygodnością.”

Przed wylotem do Genewy Wadephul zaznaczył, że Europejczycy są gotowi do dalszych rozmów, jeśli Iran wykaże poważną gotowość do powstrzymania się od jakichkolwiek działań mogących prowadzić do produkcji broni jądrowej, ale podkreślił, że „ruch należy teraz do Iranu”.

Francuski minister spraw zagranicznych Jean-Noël Barrot rozmawiał telefonicznie z Rubio w czwartek wieczorem.

Francuski dyplomata, który nie miał zgody na publiczne wypowiedzi w tej sprawie, powiedział, że Barrot przedstawił cele spotkania genewskiego, a Rubio „podkreślił, że Stany Zjednoczone są gotowe do bezpośredniego kontaktu z Irańczykami w każdej chwili.”