Królestwo w rękach rzemieślników — jak „Rok Rękodzieła” w Arabii Saudyjskiej chroni dziedzictwo

RIYAD – Od misternych tkanin sadu w regionie Nadżd, przez górskie wyroby wiklinowe Al-Baha, po delikatne elementy stolarki w architekturze Hidżazu – „Rok Rękodzieła” w Arabii Saudyjskiej to narodowa inicjatywa upamiętniająca, wspierająca i chroniąca bogate dziedzictwo kulturowe Królestwa.

„Rok Rękodzieła wywiera ogromny wpływ na tradycyjne rzemiosło” – powiedziała w rozmowie z Arab News dr Dalia Al-Yahya, dyrektor ds. rękodzieła w Komisji Dziedzictwa przy Ministerstwie Kultury oraz dyrektor generalna programu. „Rzuca światło na artystów, rękodzieło i bogactwo, z którego znana jest Arabia Saudyjska.”

Inicjatywa, napędzana wizją Vision 2030, ma strategiczny charakter – podkreśla wartość tradycji przekazywanych z pokolenia na pokolenie i wspiera tożsamość kulturową obywateli.

„Wpływ tego roku dostrzegamy na dwóch poziomach” – wyjaśnia Al-Yahya. „Z jednej strony chodzi o ochronę tradycyjnych rzemiosł i wzmocnienie poczucia przynależności do regionu, z drugiej – o podniesienie statusu rzemieślników, szkolenie ich, wspieranie sprzedaży oraz promowanie ich jako przedsiębiorców.”

Rzemiosło w służbie tożsamości i gospodarki

„Rok Rękodzieła” to część cyklu tematycznych lat kultury, które wcześniej skupiały się m.in. na kaligrafii arabskiej, poezji, kawie czy wielbłądach. Celem jest wzmacnianie tożsamości kulturowej, wspieranie lokalnych twórców, promocja saudyjskiego rzemiosła na arenie międzynarodowej oraz tworzenie przestrzeni dla wymiany doświadczeń.

Komisja Dziedzictwa stworzyła specjalny sektor zajmujący się rękodziełem. Jego zadaniem jest tworzenie regulacji, szkolenie rzemieślników i promocja ich wyrobów w kraju i za granicą. Ważnym krokiem było uruchomienie platformy Ibda’a, za pośrednictwem której wydawane są licencje na prowadzenie działalności rzemieślniczej. Do 2025 roku przyznano je już 4 855 rzemieślnikom.

Projekty i wydarzenia

Jednym z filarów programu jest „Dom Rzemieślnika” – przestrzeń edukacji, warsztatów i rozwoju tradycyjnych produktów. Inicjatywą wspierającą zachowanie rzemiosła jest także Międzynarodowy Tydzień Rękodzieła – Banan, którego trzecia edycja odbędzie się w listopadzie, gromadząc około 500 wystawców z ponad 25 krajów.

Różnorodność rękodzieła w Arabii Saudyjskiej

Każdy region ma własne, unikalne tradycje:

Wybrzeża (Yanbu, Al-Katif): produkcja sieci rybackich, budowa drewnianych łodzi, biżuteria z muszli i pereł.

Regiony górskie (Asir): kamienne naczynia, drewniane skrzynie, wyroby z wełny chroniące przed zimnem.

Północ: Al-Naddafa – obróbka wełny i bawełny, produkcja kołder i pościeli.

Najran: wytwarzanie ceremonialnych sztyletów janbiya, ozdabianych skórą lub srebrem.

Al-Baha: wyroby wiklinowe tworzone głównie przez kobiety – kosze, torby, meble.

Hidżaz: tradycyjna stolarka al-rawasheen, zdobiąca historyczne budynki w Dżuddzie, Mekce i Taif.

Nadżd: tkanie sadu, uznane przez UNESCO, z wełny owczej, wielbłądziej i koziej.

Wyzwania i przyszłość

„Największym wyzwaniem jest pogodzenie autentyczności rzemiosła z potrzebami współczesnego rynku” – przyznała Al-Yahya. Komisja odpowiada na to wyzwanie poprzez program Domów Rzemiosła – jest ich już ponad 14 w całym Królestwie, a każdy skupia się na unikalnych tradycjach swojego regionu.

Dzięki temu inicjatywy takie jak „Rok Rękodzieła” nie tylko chronią dziedzictwo, lecz także wspierają gospodarkę lokalną, zwiększając dochody twórców i promując saudyjską kulturę na świecie.