Czy Syria może wykorzystać swój niewykorzystany potencjał turystyczny?

W miarę jak Syria wychodzi z ponad dekady konfliktu i izolacji, urzędnicy stawiają na odbudowę dziedzictwa kulturowego jako sposób na ożywienie długo uśpionej branży turystycznej i stworzenie tak potrzebnych miejsc pracy.

Według danych Banku Światowego, Syria w 2010 roku – na rok przed brutalnym tłumieniem protestów antyreżimowych i wybuchem wojny domowej – odnotowała ponad 8,5 miliona przyjazdów turystycznych oraz 6,3 miliarda dolarów przychodów z turystyki międzynarodowej.

Jeśli Syria odzyska liczbę turystów sprzed wojny, eksperci uważają, że turystyka mogłaby w realistyczny sposób odbić się w górę i w ciągu kilku lat generować miliardy dolarów rocznie, znacząco wspierając odbudowę powojenną i ożywienie gospodarcze.

Wizja odbudowy turystyki w Syrii wykracza poza znane na całym świecie starożytne miejsca. Śródziemnomorskie wybrzeże Syrii, zielone góry i unikalne rezerwaty przyrody postrzegane są jako kluczowe atuty dla nowej ery podróży.

Od plaż i lasów Latakii po panoramiczne widoki z góry Kasyun, wielu uważa, że kraj może stać się celem ekoturystyki, rekolekcji zdrowotnych i turystyki przygodowej, obok swoich skarbów archeologicznych.

Celem jest zbudowanie zróżnicowanego sektora turystyki, który pomoże ożywić gospodarkę, połączyć Syrię ze światem i wzorować się na przykładzie takich miejsc jak saudyjskie AlUla.

AlUla, starożytny region w północno-zachodniej Arabii Saudyjskiej, znany jest z archeologicznych cudów jak Hegra (UNESCO) i spektakularnych krajobrazów pustynnych. Uważany jest za modelowy przykład turystyki na Bliskim Wschodzie dzięki połączeniu ochrony dziedzictwa, zrównoważonego rozwoju i wzrostu gospodarczego.

Dla Syrii realne postępy w tym kierunku zaczęły być widoczne w maju 2025 roku, gdy USA wydały sześciomiesięczną licencję Departamentu Skarbu łagodzącą kluczowe aspekty ustawy Caesar Act, która nakładała sankcje na reżim Baszara al-Asada za łamanie praw człowieka.

To posunięcie umożliwiło zwiększenie przepływów finansowych do kraju poprzez zniesienie ograniczeń na niektóre transakcje i usunięcie Centralnego Banku Syrii z listy sankcyjnej USA — co może otworzyć drogę dla inwestycji zagranicznych i bankowości.

Unia Europejska również zniosła w tym roku kluczowe sankcje, otwierając możliwości w sektorach bankowym, transportowym i energetycznym.

Chociaż niektóre ograniczenia nadal obowiązują, dalsze ich zniesienie uzależnione jest od reform politycznych i większej inkluzywności etnicznej. Niemniej jednak, Damaszek przyjął ten krok jako punkt zwrotny.

„Jednym z najważniejszych skutków zniesienia sankcji byłaby reintegracja Syrii z globalnym systemem finansowym” – powiedziała nowa minister finansów Yisr Barnieh w rozmowie z Reutersem, zaznaczając, że może to przyciągnąć inwestycje związane z turystyką.

Saudyjski biznesmen i publicysta Hussein Shobokshi powiedział Arab News, że zniesienie sankcji amerykańskich to „ogromny impuls dla syryjskiej gospodarki, a w szczególności dla sektora turystyki, ponieważ da inwestorom instytucjonalnym komfort i zaufanie do bezpośrednich inwestycji w ten odradzający się, ambitny kraj.”

Palmyra, jedno z najbardziej znanych miejsc archeologicznych w Syrii, została poważnie zniszczona przez bojowników ISIS w czasie wojny. Obecnie trwają prace konserwatorskie pod nadzorem Dyrekcji Generalnej ds. Zabytków i Muzeów (DGAM).

„Planujemy wznowienie badań archeologicznych i renowację zniszczonych zabytków z pomocą zagranicznych misji archeologicznych” – powiedział Anas Haj Ziedan, nowy dyrektor generalny DGAM, dla Wall Street Journal.

Grupy takie jak Białe Hełmy rozszerzyły swoją działalność z humanitarnej na ochronę dziedzictwa kulturowego. W ramach dwuletniej inicjatywy pomagają zabezpieczać miejsca takie jak Cytadela w Aleppo czy Krak des Chevaliers.

„Ochrona tego dziedzictwa jest ważna dla wszystkich. Dziedzictwo 10 000 lat cywilizacji to spuścizna ludzkości, nie tylko jednego narodu” – powiedział Farouq Habib, zastępca dyrektora Białych Hełmów, dla The Times.

W miarę jak Syria stara się przekształcić swój globalny wizerunek z obszaru konfliktu na kulturalne miejsce docelowe, wielu wierzy, że jej bogate dziedzictwo kulturowe jest jej największym atutem.

„Palmyra ma wszystko, by stać się wyjątkowym celem podróży” – powiedział Shobokshi. „Jej dziedzictwo grecko-rzymskie i fenickie powinno przyciągać turystów z całego świata.”

Dania Salah Haffar, współzałożycielka marki For the Love of Syria, stała się gorącą orędowniczką syryjskiego dziedzictwa, wykorzystując rzemiosło i design do utrzymania tożsamości kulturowej i podnoszenia świadomości na świecie.

Chociaż większość obecnych turystów w Syrii to Syryjczycy z zagranicy lub osoby z sąsiednich krajów, Haffar twierdzi, że wiele oddolnych inicjatyw ożywia dzielnice i promuje kulturę w internecie, aby przyciągnąć turystów z dalszych rejonów.

„Inspirujące jest to, ile ludzie potrafią zrobić przy ograniczonych zasobach” – powiedziała dla Arab News.

Turystyka przyrodnicza w szczególności zyskuje na popularności, zwłaszcza w okolicach Damaszku, gdzie lokalni mieszkańcy organizują piesze wędrówki i oferują zakwaterowanie w pensjonatach rodzinnych.

„Jest tu tak wiele pięknych miejsc – od wybrzeża po góry – i ludzie zaczynają je odkrywać na nowo” – dodała Haffar. Te inicjatywy lokalne, jak podkreśla, mogą z czasem przekształcić się w bardziej zorganizowaną i dochodową ofertę turystyczną.

W miarę odbudowy kraju, te działania społecznościowe przyciągają coraz większe zainteresowanie inwestorów z regionu. W połączeniu z tradycyjnymi atrakcjami dziedzictwa narodowego, zainteresowanie będzie rosło.

„Miejsca takie jak Stare Miasto w Damaszku, Cytadela w Aleppo, Palmyra, Busra asz-Szam i nie zapominajmy o Cytadeli Koni to miejsca o ogromnym potencjale, które przyciągają uwagę świata” – powiedział Shobokshi.

„To bez wątpienia wzbudzi zainteresowanie światowych liderów branży turystycznej do inwestowania bezpośrednio w kraju.”

Mazen Al-Salhani, mianowany w marcu ministrem turystyki Syrii, przewodzi inicjatywie, by kraj stał się globalnym celem podróży.

W rozmowie z Katarską Agencją Informacyjną powiedział, że trwają już prace nad modernizacją bazy noclegowej i poprawą połączeń transportowych, by wesprzeć rozwój turystyki – od pereł wybrzeża jak Latakia i Tartus po zabytki w głębi kraju.

„Dziewicze plaże, dzikie lasy górskie i rozległe pustynie to doskonałe atrakcje dla ekoturystyki – segmentu, który rośnie na całym świecie” – powiedział Shobokshi. „To nisza, która przyciąga nową i młodą grupę turystów.”

Jeśli chodzi o połączenia lotnicze, dyrektor generalny SunExpress Max Kownatzki powiedział Reuterowi, że przewoźnik widzi „atrakcyjny rynek” w Syrii i rozważa przyszłe operacje lotnicze, pod warunkiem spełnienia wymogów technicznych i bezpieczeństwa.

SunExpress, wspólna spółka Lufthansy i Turkish Airlines, widzi potencjał szczególnie w połączeniu podróżnych europejskich i regionalnych z syryjskimi miejscami dziedzictwa i wypoczynku.

„Syria ma poważne plany zaangażowania sektora prywatnego w odbudowę turystyki” – powiedział Shobokshi. „Rząd zdaje sobie sprawę, że to silne źródło twardej waluty dla walczącej gospodarki.”

Pomimo optymizmu, istnieją poważne przeszkody. Duża część infrastruktury pozostaje zniszczona lub przestarzała, bezpieczeństwo jest nadal problematyczne w niektórych regionach, a zaufanie międzynarodowe – kruche.

Organizacje humanitarne i pozarządowe twierdzą, że mimo widocznych symbolicznych postępów, pełne ożywienie turystyki będzie zależeć od długoterminowych inwestycji i stabilnego rządu.

Według Shobokshiego, największymi wyzwaniami są kwestie infrastrukturalne: „Brakuje wystarczającej liczby hoteli, wypożyczalni samochodów, restauracji, transportu autobusowego, kolei i profesjonalnych przewodników turystycznych – wszystko to przeszkadza w pełnej odbudowie syryjskiej oferty turystycznej.”

Wojna domowa doprowadziła do przesiedlenia milionów Syryjczyków, z których wielu trafiło do krajów sąsiednich, Europy, Ameryk i dalej, gdzie osiedlili się na stałe.

Jednak ta diaspora, zamiast być przeszkodą, może stać się podstawą rozwoju syryjskiej turystyki – dzięki znajomości języków i kultury, mogą organizować podróże i oprowadzać wycieczki.

Jeśli uda się wykorzystać determinację i optymizm Syryjczyków oraz przyciągnąć zagraniczne inwestycje, Syria może doświadczyć podobnego boomu turystycznego, jaki przeżywa obecnie Arabia Saudyjska.

„Miejsca takie jak AlUla pokazują, że starożytna historia i nowoczesna turystyka mogą się połączyć, tworząc coś wyjątkowego” – powiedziała Haffar. „Gdy ludzie są dumni ze swojej kultury, przyciąga to innych w naturalny sposób.”