Relacje saudyjsko-unijne: osiągnięto ogromny postęp

Parlament Europejski zatwierdził we wtorek mapę drogową, która ma przekształcić relacje między Unią Europejską a Arabią Saudyjską w pełnoprawne strategiczne partnerstwo. Saudyjska ambasador przy UE, Haifa Al-Jedea, określiła tę decyzję jako „ważny kamień milowy” w rozwoju stosunków dwustronnych.

Europosłowie zdecydowaną większością głosów poparli pogłębianie współpracy z Królestwem na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i społecznej, w kontekście narastających napięć na Bliskim Wschodzie. Podkreślili rosnącą rolę geopolityczną Arabii Saudyjskiej jako aktora dyplomatycznego, który w znaczący sposób przyczynia się do stabilności regionalnej i globalnej.

W przyjętym raporcie uznano rozszerzającą się aktywność dyplomatyczną Królestwa w związku z wojnami w Gazie, na Ukrainie i w Jemenie, a także jego wkład w bezpieczeństwo żeglugi na Morzu Czerwonym.

Dokument zwraca uwagę m.in. na rolę Arabii Saudyjskiej w organizowaniu rozmów pokojowych, negocjacji rozejmowych oraz jej wiodącą pozycję w ożywianiu koncepcji rozwiązania dwupaństwowego w konflikcie palestyńsko-izraelskim, a także w promowaniu procesów pokojowych w Syrii, Sudanie i Libanie.

Raport zakłada zacieśnienie współpracy w szerokim spektrum obszarów – od bezpieczeństwa energetycznego i dywersyfikacji gospodarczej, przez dialog na temat praw człowieka i dyplomację regionalną, po wymianę kulturową.

Decyzja Parlamentu zapadła w momencie, gdy Arabia Saudyjska realizuje szeroko zakrojone reformy w ramach wizji Rozwoju Królestwa 2030 (Vision 2030) oraz wzmacnia swoją globalną rolę w dyplomacji regionalnej, rozwoju infrastruktury i transformacji energetycznej w kierunku źródeł odnawialnych.

Europosłowie zauważyli, że reformy te otwierają nowe możliwości współpracy w obszarach wspólnego zainteresowania – w tym w dziedzinach dywersyfikacji gospodarki, innowacji, działań klimatycznych, edukacji i stabilności regionalnej.

„Królestwo jest zaangażowane w szeroki proces transformacji, bez precedensu jeśli chodzi o jego skalę” – powiedziała Haifa Al-Jedea. „Otwierając nowe horyzonty współpracy między Arabią Saudyjską a UE, możemy wspólnie tworzyć rozwiązania, które przyczynią się do wzrostu, stabilności i nowych możliwości – nie tylko dla naszych społeczeństw, lecz dla całego świata”.

Raport, przyjęty 417 głosami „za”, popiera rozpoczęcie negocjacji w sprawie umowy o strategicznym partnerstwie z Arabią Saudyjską, określając ją jako „kluczową szansę” na skoordynowanie polityki zagranicznej, bezpieczeństwa energetycznego oraz stabilności regionalnej w ramach wspólnych ram.

Zgodnie z dokumentem po raz pierwszy wyznaczono w UE specjalnego sprawozdawcę ds. relacji z Arabią Saudyjską. Ma to odzwierciedlać rosnące znaczenie strategiczne Królestwa – także jako wiodącego kraju Rady Współpracy Zatoki (GCC) – oraz zamiar Parlamentu, by odegrać bardziej aktywną rolę w kształtowaniu rozwijającego się partnerstwa.

Nowa sprawozdawczyni, Hana Jalloul Muro, wiceprzewodnicząca Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego, podkreśliła, że raport powstaje „w kluczowym momencie, uznając geopolityczną rolę Arabii Saudyjskiej w kontekście Ukrainy, Gazy i Syrii”. Zapewniła o wsparciu dla „tego zaangażowania i postępu” w miarę zacieśniania strategicznych relacji UE–GCC.

Raport mocno akcentuje także znaczenie Arabii Saudyjskiej jako tradycyjnego partnera energetycznego i przyszłego lidera w dziedzinie zielonej energii. Wskazano na duży potencjał współpracy w sektorach OZE, zielonego wodoru oraz surowców krytycznych.

Z uznaniem odnotowano deklarację Królestwa, że do 2030 r. będzie produkować 4 mln ton czystego wodoru rocznie oraz dążyć do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2060 r. W ocenie europosłów może to stać się fundamentem przyszłych wspólnych przedsięwzięć.

Arabia Saudyjska znalazła się w gronie dziesięciu największych rynków magazynowania energii na świecie, a Unia Europejska widzi możliwość wykorzystania swoich zaawansowanych technologii czystej energii w ramach wspólnych projektów na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Parlament docenił również postępy Królestwa w obszarze przedsiębiorczości i reform gospodarczych, zachęcając do pogłębienia współpracy w dziedzinie zrównoważonej energii, surowców krytycznych, technologii informatycznych i innowacyjnej przedsiębiorczości. W tych sektorach oczekuje się wzrostu zaangażowania inwestorów i firm technologicznych z Europy.

Podkreślono, że współpraca gospodarcza pozostaje „kamieniem węgielnym” relacji saudyjsko-unijnych. „Razem Arabia Saudyjska i Europa mogą na nowo zdefiniować, jak energia odnawialna i łączność napędzają zrównoważony wzrost, wzmacniają odporność i łączą nasze regiony w sposób korzystny dla globalnej gospodarki” – powiedziała Al-Jedea.

Parlament, przy jednoczesnym wezwaniu do dalszych reform, odnotował „istotną społeczną transformację” w Królestwie, wskazując na wzrost udziału kobiet na rynku pracy (do 36 proc.), zniesienie wielu ograniczeń systemu kurateli męskiej oraz reformę programów nauczania w kierunku większej tolerancji.

Z zadowoleniem przyjęto funkcjonowanie dialogu UE–Arabia Saudyjska w zakresie praw człowieka jako platformy do wzajemnego zaangażowania, apelując o bardziej wymierne efekty, takie jak reformy z konkretnymi terminami oraz niezależny nadzór.

Europosłowie wezwali również do przyspieszenia prac nad ułatwieniami wizowymi, wzywając Komisję Europejską do zbadania możliwości zniesienia obowiązku wizowego Schengen dla obywateli saudyjskich. Zarekomendowano rozwijanie wymiany akademickiej i kulturalnej poprzez programy Erasmus Mundus, Horyzont Europa oraz inicjatywy mobilności młodzieży.

Podkreślono rosnący wkład Arabii Saudyjskiej w turystykę, inwestycje i innowacje w państwach UE, a także zwiększającą się obecność saudyjskich obywateli na wysokich stanowiskach dyplomatycznych, akademickich i biznesowych jako czynniki, które będą kształtować przyszłość relacji dwustronnych.

Parlament opowiedział się za zacieśnieniem współpracy z Królestwem w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, aby wspólnie wzmacniać stabilność regionalną i globalną. Wezwał do ściślejszej współpracy w dziedzinie walki z terroryzmem i deradykalizacji, a także do rozwoju kontaktów politycznych i wymiany informacji wywiadowczych.

„Przekaz jest jasny: UE i Arabia Saudyjska mają silny, wzajemny interes we współpracy” – stwierdzono w raporcie. „Dzięki wzajemnemu szacunkowi, otwartemu dialogowi i pragmatycznemu, przyszłościowemu podejściu to partnerstwo może wnieść istotny wkład w rozwiązywanie złożonych wyzwań dzisiejszego, wzajemnie powiązanego świata”.